Gorilla’s leven in een haremstructuur. Dat betekent dat meerdere volwassen vrouwen (drie tot zes) met hun jongen samenleven met één volwassen man. Deze man wordt de zilverrug genoemd. Het is de taak van de zilverrug om de groep te leiden en te beschermen. Wanneer hij dat goed doet, dan zullen de volwassen vrouwen bij hem blijven. Doet hij het slecht, dan kunnen de vrouwen overstappen naar een andere zilverrug die beter aan hun verwachtingen voldoet. Een zilverrug moet dus niet alleen heel sterk en intelligent zijn om de groep te leiden. Hij moet ook over een grote mate van sociale intelligentie beschikken om de groep bij elkaar te houden.
De gorillasoorten verschillen in de manier waarop zij samenleven. Bij de oostelijke gorilla’s (in tegenstelling tot westelijke gorilla’s) komt het vaker voor, dat er niet één maar twee volwassen mannen in de groep leven. Vaak zijn dit dan broers of een vader en zoon. Deze groepen hebben zo meer bescherming en kunnen daardoor ook groter zijn, tot wel 30 individuen. Bij deze soort blijft regelmatig een van de zonen leven in de groep van zijn vader. Hij maakt kans later de groep van zijn vader over te nemen. Een andere mogelijkheid voor een jonge man is om bij seksuele volwassenheid de groep te verlaten. Hij zal dan als vrijgezel door het woud zwerven. Dit doet hij net zolang tot hij een eigen harem heeft veroverd. Hij zal wel eerst bij zijn eventueel toekomstige vrouwen indruk moeten maken. Dit doet een jongvolwassen man door bij bestaande groepen imponeergedrag te vertonen. Je kunt hierbij denken aan trommelen op de borst, slaan op de grond, rennen en het afrukken van takken. Hiermee laat hij aan de vrouwen zien, dat het interessant kan zijn om zich bij hem aan te sluiten. Hoewel het meestal bij imponeren blijft, is dit gedrag niet zonder gevaar. Er vinden ook heftige gevechten plaats tussen zilverruggen, waarbij zij elkaar zwaar kunnen verwonden.
Bij berggorilla’s vormen de jonge, geslachtsrijpe mannen vaak een vrijgezellengroep. Wat voordelen kan bieden op het gebied van veiligheid. Ook zij zullen op den duur proberen een eigen harem voor zich te winnen.
Hoewel de gorillagroep wordt geleid door een zilverrug, betekent dit niet dat de vrouwen niets te vertellen hebben! Zij hebben een vrije keuze tussen blijven of overstappen naar een andere groep. Veel jonge, seksueel volwassen vrouwen stappen over, omdat zij niet in de groep van hun vader willen blijven. Deze vrouwen sluiten zich dan aan bij een andere groep of bij een van de vrijgezelle mannen in de buurt. Ook oudere vrouwen kunnen overstappen naar een andere groep. Dit kan gebeuren uit onvrede met de zilverrug van hun groep of omdat ze laag in de hiërarchie staan. Door zich aan te sluiten bij een vrijgezelle man kunnen zij hun status flink verbeteren.
De hiërarchie bij vrouwelijke gorilla’s is niet eenvoudig om te doorgronden, omdat deze gedurende hun groepsleven verandert. De afstand tot en de aandacht van de zilverrug, is een graadmeter voor hun status. Een vruchtbare vrouw is meestal erg in trek bij een zilverrug en zij mag daarom dicht in zijn buurt verblijven. De vrouw met het jongste gorillajong is het belangrijkste. Het idee hierover is, dat zij de meeste bescherming nodig heeft van de zilverrug. Een vrouw die niet meer vruchtbaar is, kan niet op veel aandacht rekenen. Maar wist je dat gorilla’s ook hun persoonlijke voorkeuren lijken te hebben? Sommige vrouwen krijgen hierdoor zelfs tijdens hun vruchtbare periode niet veel aandacht van de zilverrug.
Vrouwelijke gorilla’s hoeven ook niet te rekenen op veel steun van de andere vrouwen in de groep. Als het gaat om de aandacht van de zilverrug, zijn ze in zekere zin allemaal concurrenten van elkaar. Anders dan bij bijvoorbeeld chimpansees, wordt er onderling ook nauwelijks gevlooid. Vrouwen vlooien hun jong of zichzelf, maar investeren niet echt in de relatie met andere dames. Als er jonge, geslachtsrijpe vrouwen in de groep zijn gebleven, (bij grotere groepen berggorilla’s bijvoorbeeld) kunnen er wel sub familiegroepjes van moeder en dochters ontstaan. In zo’n groep is de sociale verwevenheid groter. Hierbij heeft de zilverrug vaak geen aandacht voor zijn dochters en deze vrouwen paren dan met de andere zilverrug, hun oom of halfbroer.
Vrouwelijke gorilla’s worden rond hun achtste jaar seksueel volwassen. Tegen hun tiende jaar krijgen zij hun eerste jong. In de loop van haar leven krijgt een in het wild levend vrouwtje gemiddeld vier tot vijf jongen, met een tussenperiode van ongeveer vier jaar. De zwangerschap duurt 8,5 maanden. De eerste twee jaar is een gorillajong helemaal afhankelijk van de moedermelk. Daarna gaat het over op vast voedsel. Tegen de tijd dat de moeder weer drachtig is, moet het jong gespeend en redelijk zelfstandig zijn. Het jong blijft tot de seksuele volwassenheid wel dichtbij en is in zekere mate nog afhankelijk van de moeder. Gorilla’s horen daarmee tot de zoogdieren met de langste jeugd.
Bij beide gorillasoorten worden praktisch net zoveel mannen als vrouwen geboren al zou je dat misschien niet verwachten gezien de groepssamenstelling. Want er zijn toch meer vrouwen dan mannen nodig in een harem? Een verklaring kan misschien worden gevonden in het feit dat de mannelijke gorilla’s het meeste gevaar lopen. Zij zijn namelijk degene die de groep moeten beschermen, zo nodig met vechten. Zij lopen de meeste kans om vroegtijdig te overlijden. Toch verklaart dat niet helemaal waarom er, naar verhouding, niet meer vrouwen worden geboren. Een exacte verklaring is nog niet gevonden.
Een vrouwelijke gorilla krijgt meestal maar één jong per keer. Tweelingen zijn zeldzaam. Wanneer zij wel worden geboren, dan overleven zij zelden allebei. Een gorillajong blijft de eerste jaren heel dicht bij zijn moeder. Het is totaal afhankelijk van haar en heeft ook heel veel te leren! Bijvoorbeeld klimmen en zich sociaal gedragen in de groep. Dit gebeurt vooral door met andere (jonge) gorilla’s te spelen. Je ziet de jonge gorilla’s, mannetjes én vrouwtjes, zich regelmatig op de borst slaan tijdens het spelen. Zo oefenen ze al jong met imponeergedrag. Ook ander gedrag wordt afgekeken van de oudere gorilla’s. Zo leren de jonge mannen van hun vader hoe een groep geleid moet worden. De jonge vrouwen kijken de kunst van het moeder zijn af van de oudere vrouwen. Dit laatste is zelfs erg belangrijk want gorilla’s kunnen niet alleen op basis van instinct een kind verzorgen. Zij moeten dit echt leren van ervaren moeders in hun groep.
Spel is dus een belangrijke leerschool voor gorilla’s. Ook zilverruggen doen hier graag in mee. Zij worden regelmatig waargenomen, terwijl zij aan het spelen zijn met hun jongen. De hele groep bemoeit zich met het jong én de hele groep beschermt het jong, als dat nodig is.