Rond het stadje Bikoro in de Democratische Republiek Congo is ebola uitgebroken. Sinds de eerste melding op 4 april jl. zijn er mogelijk meer dan 54 mensen besmet geraakt en er zijn al zeker 25 doden gevallen. Afgelopen 17 mei meldde de Congolese regering dat het virus ook de stad Mbandaka had bereikt, een stad met één miljoen inwoners op 280 km afstand van Bikoro.
De eerste patiënten met ebolaverschijnselen wonen rond het stadje Bikoro in het westen van Congo. Deze regio ligt erg afgelegen, alleen een slechte weg verbindt Bikoro met Mbandaka. Ondanks de afgelegen ligging is Bikoro een belangrijke marktplaats met een haven die via het meer Lac Tumba in verbinding staat met de rivier de Congo. Die rivier is een drukbevaren transportroute door de jungle. Als besmette mensen zich in dat handelsverkeer mengen, kan het virus zich dan ook snel grootschalig verspreiden. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) ziet dat als het grootste gevaar van deze uitbraak. Dan bereikt de infectie namelijk de noordelijker gelegen stad Bangui (800.000 inwoners) en de zuidelijker gelegen steden Kinshasa (11,5 miljoen) en Brazzaville (1,9 miljoen), de hoofdsteden van de Democratische Republiek Congo en buurland Congo-Brazzaville.
Alle reden voor de Congolese regering en de WHO dus om snel te handelen en verdere verspreiding zo snel mogelijk tegen te gaan. De eerste 4000 doses van het experimentele ebola-vaccin werd al binnen een paar dagen naar Mdandaka en Bikoro getransporteerd. Op 29 mei jl. meldde de WHO dat bijna alle mensen die een direct risico lopen door de ebola-uitbraak in Mbandaka gevaccineerd zijn tegen de ziekte. In totaal zijn meer dan 400 personen die contact hebben gehad met ebolapatiënten gevaccineerd. Omdat er tot dusver geen explosieve toename is van besmettingsgevallen, is de WHO “voorzichtig positief” over de situatie.
Het snelle handelen door de Congolese regering en de WHO lijkt dus effect te hebben. Dat is voorlopig goed nieuws voor de belangrijke gorilla- en chimpanseepopulaties in het buurland Congo-Brazzaville (Republiek Congo). Verspreiding van ebola via de Congo rivier en de Ubangi zijrivier zou het virus namelijk erg dicht bij hun leefgebieden hebben gebracht. Ebola vormt net als bij de mens een dodelijke bedreiging voor de chimpansees en gorilla’s. In de jaren ’90 en in 2002-2004 waren er een aantal ebola-uitbraken in Noordoost-Gabon en de Congo-Brazzaville. In 2004 stierf 90-95% van de westelijke laaglandgorilla’s in twee onderzoeksgebieden in Congo-Brazzaville. Buiten deze gebieden stierven in Gabon en Congo-Brazzaville naar schatting nog eens honderden, zo niet duizenden gorilla’s.
Vanzelfsprekend blijven de autoriteiten op hun hoede. Zo hebben alle buurlanden van de Democratische Republiek Congo voorbereidingen getroffen om te voorkomen dat de ebola hun land binnenkomt. Er is een constante beweging van mensen door de poreuze grenzen met alle risico’s van dien.
De ebola infectiehaard bij Bikoro is de vierde uitbraak waarvan bekend is dat die binnen het leefgebied van de bonobo’s ligt. Drie gevallen van ebola werden gemeld in 2008 bij Boende, in het hart van de bonoborange. Twee andere gevallen werden gemeld in het uiterste zuiden van het bonoboleefgebied, tijdens de ebola –uitbraak in de regio Kasai in 2007. Bij de eerdere uitbraken is geen bewijs gevonden dat bonobo’s slachtoffer van ebola zijn geworden. Men denkt dat dit komt doordat de rivieren in het gebied als effectieve barrière tegen de verspreiding van het ebolavirus hebben gefungeerd. De recente infectiehaard bij Bikoro ligt in een gebied waar vrijwel geen bonobo’s leven. Net ten zuiden van de infectiehaard bij Lac Tumba bevindt zich alleen wel een gebied met hoge dichtheid van bonobo’s. Bonobo’s en mensen leven daar zeer dicht bij elkaar met alle mogelijke gevaren voor de overdracht van ziektes. Gelukkig is het wel zo dat de lokale bevolking in dat gebied veel kennis heeft over de bonobo’s en het als hun taak zien deze soort te beschermen.
Het is nog niet duidelijk wat de bron is van de huidige ebola -uitbraak. Een team medewerkers van de WHO en Artsen zonder Grenzen is dit aan het onderzoeken. Om besmet te raken moet je direct contact hebben gehad met mensen of dieren die besmet zijn met het ebolavirus. Vleermuizen zijn de meest waarschijnlijke bron voor het ebola virus. Dit virus is aangetroffen in verschillende vleermuissoorten die in Afrika leven. Zij verspreiden het virus onder meer via hun ontlasting. Verschillende dieren in het Afrikaanse tropische regenwoud, zoals chimpansees, gorilla’s en antilopen, kunnen met het virus worden besmet. Als mensen deze dieren slachten en eten, kunnen zij het virus ook krijgen. Er zijn ook dieren die de meeste bushmeathandelaren als veilig beschouwen, maar die mogelijk toch drager van ebola kunnen zijn. Zo hebben wetenschappers het vermoeden dat het wilde rode riviervarken, dat vaak op het menu staat, ook een rol kan spelen in de verspreiding van ebola. Maar tot nog toe heeft nog niemand een varken kunnen testen op ebola.
Leave a Comment