Nog maar 8 procent van de bossen in het westelijk gedeelte van Centraal Afrika is nog intact (zonder menselijke verstoring zoals de aanleg van wegen). Intacte bossen zijn niet alleen belangrijk voor olifanten, chimpansees en gorilla’s, maar ook voor klimaatregulering, inheemse culturen en de algehele gezondheid van ecosystemen. Het verlies van bos heeft een onevenredige impact op de omgeving.
De overgrote meerderheid van de intacte bossen in de Republiek Congo bevindt zich in het noorden van het land. Deze bossen worden gekenmerkt door een buitengewone biodiversiteit waaronder belangrijke populaties chimpansees en westelijke laaglandgorilla’s. Deze natuurlijke rijkdom heeft helaas ook een niets ontziende aantrekkingskracht op de houtkapindustrie, een belangrijke motor voor de economie en ontwikkeling van de regio.
Onderzoekers van Lincoln Park Zoo, Wildlife Conservation Society (WCS) en Washington University in St. Louis ontdekten dat de aanleg van wegen voor houtkap de afgelopen twee decennia is versneld. Dit heeft geleid tot een dramatische daling in het areaal van intacte bossen, met tot gevolg een versnelde immigratie en achteruitgang van natuurlijke hulpbronnen.
De onderzoekers documenteerden ook samen met de parkautoriteiten de eerste gevallen van olifantenstropers in de Goualougo Triangle-regio van het nationale park Nouabalé-Ndoki. Dit nationale park wordt beschouwd als het meest ongerepte regenwoud in het hele Congobekken. De komst van deze stropers is een duidelijk gevolg van de aanleg van wegen in dit gebied en actieve houtkap in aangrenzende bosgebieden. Verbeterde toegang tot intacte bossen maken illegale jacht mogelijk.
Locatie van het onderzoeksgebied in de Sangha Trinational landscape.
Als onderdeel van een regionale monitoring, werkten de onderzoekers samen met lokale overheidsfunctionarissen en het FSC-gecertificeerde houtbedrijf Kabo dat in de regio werkt. Doel van de monitoring was inzicht te krijgen in de aantallen chimpansees en gorilla’s in relatie tot de verschillende leefgebieden en de door mensen veroorzaakte verstoringen. Dit werd gedaan door intacte bossen van Nouabalé-Ndoki National Park (NNNP) in de Republiek Congo te vergelijken met de naast het park gelegen FSC-gecertificeerde houtkap concessie.
Het team maakte ook een inschatting hoe gemakkelijk het voor mensen is om toegang te krijgen tot het leefgebied van deze dieren op basis van de wegen die er doorheen liepen. Aan de hand van deze gegevens krijgen we inzicht hoever de dieren van de wegen leven en wat voor hen belangrijke boomsoorten zijn. Ook kunnen wij zo inschatten wat deze verstoring van het leefgebied op de lange termijn voor invloed zal hebben op deze mensapen.
Uit het onderzoek blijkt dat houtkap, zelfs selectief gedaan volgens de richtlijnen van Forest Stewardship Council (FSC), het leefgebied en het gedrag van dieren in het wild verandert.
Dit blijkt niet uit de aantallen chimpansees en gorilla’s die weinig verschil laten zien tussen intacte bossen en de selectief gekapte gebieden. De mensapen reageerden wel op de verschuiving in de mix van de aanwezige plantensoorten met een verandering in foerageergedrag. De intacte bossen hebben hogere boomdichtheden en minder terrestische vegetatie (planten die met hun wortels in humusrijke bodem groeien en daar water en mineralen uit opnemen) in vergelijking tot de gekapte gebieden. In de gekapte gebieden blijken er relatief weinig voor de mensapen belangrijke grote bomen te worden gekapt, terwijl deze gebieden een overvloed aan terrestische kruiden hebben waar vooral gorilla’s dol op zijn.
Voor wat betreft nestgebruik werd er ook een verschil waargenomen tussen chimpansees en gorilla’s. Doordat er minder grote bomen te vinden zijn in de gekapte gebieden, moeten de chimpansees noodgedwongen veel dichter bij de grond hun nesten bouwen. Bij de gorilla’s was er weinig verschil te zien wat op zich logisch is omdat gorilla’s meestal grondnesten maken.
Het merendeel van de resterende intacte bossen in de Kabo-concessie bevindt zich in de Djeké Triangle. Dit gebied ligt net buiten de grenzen van het Ndoki National Park in de Centraal-Afrikaanse Republiek en de NNNP in de Republiek Congo. Djeké Triangle is dan ook van strategisch belang voor het beteugelen van toekomstige strooptochten in beide beschermde gebieden. In Djeké Triangle ligt ook het Mondika onderzoeksgebied met gorillagroepen die zijn gehabitueerd voor wetenschappelijk onderzoek en ontwikkeling van ecotoerisme. Wellicht kan de uitbreiding van het ecotoerisme programma en teams van rangers als een buffer fungeren.
Bron: Morgan et al., 2019. Impacts of Selective Logging and Associated Anthropogenic Disturbance on Intact Forest Landscapes and Apes of Northern Congo. Frontiers in Forests and Global Change, 2, 28 pp. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/ffgc.2019.00028/full
Foto credit: WCS Congo
Map Credit: Morgan et al., 2019
Leave a Comment