Bij de westelijke laaglandgorilla’s verlaten de vrouwtjes niet alleen hun geboortegroep (natale verspreiding) maar wisselen meerdere keren in hun leven van groep (secundaire verspreiding). Deze strategie is ongewoon bij primaten en tot voor kort was het nog onduidelijk welke factoren deze strategie beïnvloeden.

Dankzij onderzoek in Mbeli Bai, Republiek Congo, is er nu meer inzicht verkregen in de beweegredenen van deze wisseling van groepen door gorillavrouwen. Al meer dan 20 jaar worden alle waarnemingen van (westelijke laagland) gorilla’s in Mbeli Bai vastgelegd. Deze waarnemingen zijn recentelijk geautomatiseerd waardoor onderzoekers veel makkelijker de data kunnen analyseren. In een recente analyse is op basis van 25 geboortes en 285 secundaire verspreidingsgebeurtenissen uit die database onderzocht hoe groepsgrootte, het vermijden van inteelt en concurrentie bij zilverruggen de verspreiding van vrouwen bij westelijke laaglandgorilla’s kunnen beïnvloeden.

De onderzoekers ontdekten dat alle vrouwtjes hun geboortegroep verlieten, vermoedelijk om inteelt te voorkomen. Daarnaast verlieten vrouwtjes ook hun geboortegroep voordat ze hun eerste nakomelingen kregen terwijl de dominante man niet hun vader was. Dit wijst op onvoorwaardelijke natale verspreiding door vrouwtjes die nog nooit een nakomeling hebben gehad. Met andere woorden alle vrouwtjes in dit onderzoek, nog zonder nakomelingen, verlieten hun geboortegroep, ongeacht de omstandigheden.

Wat betreft de secundaire verspreiding, ontdekten de onderzoekers dat gorillavrouwen vaker bij mannen bleven die nog niet zo lang hun eigen groep hadden. Ook ontdekten zij dat vrouwtjes eerder de groep lijken te verlaten bij (vermoedelijk oude) zilverruggen die tegen het einde van hun “ambtstermijn” aanzaten of dichter bij hun dood. Hiermee lijken gorillavrouwen in staat te zijn om te bepalen dat een zilverrug zijn kracht verliest. Hierbij spelen leeftijd van de zilverrug, de intensiteit en duur van zijn displays (machtsvertoon) en zijn onvermogen om zijn kinderen goed te beschermen een belangrijke rol.

De data laten ook zien dat er meer kans is dat gorillavrouwen grotere groepen verlaten voor kleinere groepen. Grotere gorilla-groepen met meer vrouwen trekken ook meer concurrenten aan. Hierdoor kunnen sommige gorillavrouwen juist kiezen voor kleinere, stabielere, groepen. Gorillavrouwen kunnen ook voor een kleinere groep kiezen om mogelijke intimidatie door de andere vrouwtjes in de groep te vermijden. De keuze voor een kleinere groepsgrootte kan dus belangrijker zijn voor vrouwen dan eerder werd gedacht. Deze bewuste keuze van de vrouwen staat ook haaks op de interesse van de zilverrug voor juist een groot aantal vrouwen in zijn harem.

Bron: Manguette et al., 2020. Female dispersal patterns influenced by male tenure duration and group size in western lowland gorillas. Behavioral Ecology and Sociobiology (2020) 74:81

Foto credit: © Marie Manguette/WCS-CONGO