Berggorillagroepen zijn allemaal uniek en variëren in grootte, onderlinge relaties, karakters van individuen en van de groep in het algemeen. Sommige groepen bestaan al vele jaren, terwijl andere veel nieuwer zijn. In dit artikel een inkijkje bij de groep van Titus.

De groep van Titus is vernoemd naar een indrukwekkende zilverrug die stierf in 2009. Titus stond bekend als de ‘gorillakoning’, zoals te zien in een PBS-documentaire uit 2008 over zijn leven. Deze titel paste hem goed vanwege zijn lange en succesvolle leiderschap en zijn unieke zachte karakter. Hij werd zijn hele leven geobserveerd, te beginnen met Dian Fossey, die over hem schreef in ‘Gorillas in the Mist’.

Titus was een zachtaardige zilverrug die respect en genegenheid kreeg van degenen in zijn groep. We kunnen inderdaad veel leren van Titus’ conflictarme benadering van leiderschap. En vooral zijn vaardigheid in het beheersen van de reacties van anderen na stressvolle gebeurtenissen. Er werd zelfs waargenomen dat leden van zijn groep rouwden om zijn dood.

En nu, zelfs 13 jaar na zijn dood, is de invloed van Titus nog steeds te zien. Trackers en onderzoekers voelen zich altijd emotioneel wanneer ze de Titus-groep bezoeken. Zijn opmerkelijke aanwezigheid wordt nog steeds gevoeld, ook al is het leiderschap van de groep vandaag heel anders.

Titus’ groep toen en nu
Het verhaal van de groep van Titus begint met een eerdere groep onder leiding van zilverrug Beetsme, die voortkwam uit Dian Fossey’s studie Groep 4 en verband hield met de dood van de jonge zilverrug Digit in 1977. Digit was Fossey’s favoriete gorilla en werd gedood door stropers tijdens het verdedigen zijn familie. Hij was de oom van Titus. Een paar maanden later viel de groep uiteen, nadat ook de leider, oom Bert, door stropers was vermoord. Titus bracht zijn jeugd door in een vrijgezellengroep en bundelde uiteindelijk de krachten met Beetsme om in 1985 een groep te vormen. Enkele jaren na de groepsvorming nam Titus de groepsleiding over, hoewel Beetsme tot aan zijn dood in de groep bleef en de groep zijn naam behield.

Na vele succesvolle jaren van leiderschap begon de zoon van Titus, Kuryama, zijn vader uit te dagen voor dominantie. In de loop van de volgende drie jaar was er een geleidelijke verschuiving van de dominantie van Titus naar Kuryama. Dit was de eerste keer dat we zo’n vreedzame verschuiving waarnamen. In 2007 splitste de groep zich echter, waarbij Titus enkele van zijn trouwe volgelingen en zijn oude vriend Tuck meenam om een nieuwe groep te vormen.

Na de dood van Titus in 2009 kwam de leiding van deze groep in handen van een opeenvolging van zonen van Titus. Begin 2016 had de groep drie mannen die de leiding deelden – Urwibutso, Pato en Segasira – allemaal ook zonen van Titus. Dit was nogal een ongebruikelijke situatie, vooral omdat er lange tijd maar één volwassen vrouwtje in de groep zat! Dit vrouwtje, Kurudi, baarde later dat jaar Macibiri, een kleindochter van Titus en vernoemd naar Dian Fossey, die een soortgelijke bijnaam had in Rwanda.

De volgende zes jaar was de groep zeer stabiel. Maar in 2022 stierf de zilverrug van een andere groep die door de onderzoekers wordt gevolgd, Mafuzo. Segasira maakte van deze gelegenheid gebruik om zijn eigen groep te vormen met hun leden, waardoor Pato en Urwibutso de leiding over de groep van Titus kregen. Deze twee blijven werken als ‘co-leiders’, iets wat onze onderzoekers niet gewend zijn te zien! Ze vechten soms om vrouwtjes die zich in de reproductieve fase bevinden, maar er is nooit een duidelijke winnaar.

Nu Segasira zijn eigen groep heeft, hebben Pato en Urwibutso de volledige verantwoordelijkheid om de historische Titus-groep te leiden en zijn nalatenschap voort te zetten. De onderzoekers gaan er van uit dat ze het goed zullen doen, want ze hebben al bewezen dat hun ongebruikelijke leiderschapsrelatie werkt. Deze groep biedt ons zeker een uniek perspectief op de fascinerende fijne kneepjes van het sociale leven van gorilla’s.

Foto Credits: Dian Fossey Gorilla Fund