Net als mensen zien de meeste gorilla’s er onderling duidelijk anders uit en kunnen ze op zicht worden geïdentificeerd op basis van hun afmetingen, lichaams- en gezichtsstructuren, gedrag en andere signalen. Maar soms zijn er individuen die erg op elkaar lijken, tenminste van een afstand, en toen de eerste wetenschappelijke observaties van de berggorilla’s in de jaren vijftig begonnen, was er een methode nodig voor positieve identificatie: de neusafdruk! Dit is niet alleen nuttig voor het bijhouden van gegevens, maar ook toekomstige waarnemers kunnen dan de informatie over dezelfde gorilla’s veel makkelijker vergelijken.

George Schaller, Dian Fossey en andere onderzoekers gebruiken wat wij ‘neusafdrukken’ noemen als identificatiegegevens voor elke berggorilla die zij bestuderen. Dit komt omdat werd opgemerkt dat berggorilla’s een uniek patroon van rimpels boven hun neusgaten hebben. Fossey heeft er zelfs tekeningen van gemaakt, die in sommige van haar dagboeken zijn te zien, en uiteraard ook foto’s ervan. Tegenwoordig bewaren onderzoekers speciale foto’s van de neusafdrukken van alle berggorilla’s die zij monitoren in een wetenschappelijke langetermijndatabase.

Berggorilla’s hebben de duidelijkste neusafdrukken van alle ondersoorten van de gorilla’s. Voor de andere soorten gorilla’s moeten verschillende lichaamskenmerken in combinatie worden gebruikt om individuen positief te identificeren. Maar bij de onderzoekers, die dagelijks berggorilla’s monitoren, zijn neusafdrukken een belangrijk onderdeel van hun dagelijkse werk en vooral van hun training.

Hoe onthoud je al die neusafdrukken?
Voor nieuwe onderzoekers houdt de eerste fase van de training in dat zij de neusafdrukken moeten onthouden van alle gorilla’s die worden gevolgd, zodat ze deze snel in het veld kunnen identificeren. Dit is essentieel omdat de onderzoekers elke dag informatie over de gorilla’s verzamelen en hun gedrag observeren en analyseren, zowel individueel als binnen hun groepen. Elke gorilla heeft zijn of haar eigen persoonlijkheid, rol en positie binnen de groep, dus het is belangrijk om zeker te weten wie wie is! Uiteindelijk kunnen de onderzoekers en de rangers de gorilla’s met een korte blik identificeren, maar dat is pas na maanden van training en het tekenen van het patroon van de neusafdruk van elke gorilla totdat ze uit het hoofd worden geleerd.
“Een van de leukste aspecten van het werken met gehabitueerde gorilla’s is dat je elk lid van een groep kunt identificeren met zijn eigen en unieke levensverhaal. Om dat te doen moeten honderden neuzen uit het hoofd worden geleerd”, zegt Veronica Vecellio, onderzoeker bij het Dian Fosesy Gorilla Fund’s. “Het is grappig dat het eerste waar je aan denkt als je over een gorilla praat, de neus is!”

Sommige gorilla’s hebben heel opvallende neusafdrukken terwijl andere erg op elkaar lijken. Dat betekent dat het belangrijk is om het patroon, de grootte en de diepte van elke rimpel te onthouden. Digitale foto’s kunnen veel helpen bij het identificatietrainingsproces, maar ze moeten wel vanuit de juiste hoek worden genomen. En soms kunnen neusafdrukken een beetje veranderen naarmate de gorilla ouder wordt.

De beste manier om ze uit je hoofd te leren is door zelf de neusafdruk te tekenen en deze vervolgens op foto’s te vergelijken met de werkelijkheid. Uiteindelijk bereik je na een paar maanden een zeker vertrouwen dat je er niet meer aan hoeft te denken. Bij het Karisoke Research Center in Rwanda maken ze jaarlijks een foto van de neusafdruk van elke gorilla. Deze bevinden zich nu in de verzameling foto’s en tekeningen van de neusafdrukken van alle gorilla’s die de onderzoekers gedurende meer dan 50 jaar observaties hebben gevolgd.

Foto Credits: Dian Foseey Gorilla Fund en 123RF Licentie