De ontwikkeling van stenen werktuigen, het afslaan van klingen van vuursteen (of een andere geschikte steensoort) hebben een cruciale rol gespeeld in de menselijke cognitieve evolutie. Experts onderscheiden diverse technieken voor het bewerken van de stenen: percussiestijlen of knapping-technieken.

Directe percussie (zie figuur), of percussie uit vrije hand, wordt beschouwd als een van de belangrijkste basisstrategieën. Hierbij wordt een hamersteen in de ene hand gehouden en wordt met kracht op een andere steen geslagen, die wordt vastgehouden door een lichaamsdeel (bijvoorbeeld de andere hand).

Directe percussie bij gorilla’s in Mondika
In een recente publicatie op Nature.com beschrijven onderzoekers vijf waarnemingen van directe percussie door twee westelijke laaglandgorilla’s van de gehabitueerde Kingo gorillagroep in Mondika, Republiek Congo. De twee jonge gorilla’s sloegen twee in de hand gehouden stukken van een Cubitermes-termietenheuvel tegen elkaar. Vanwege de onderliggende gedragsvorm (twee in de hand gehouden objecten tegen elkaar slaan) en omdat termietenstukken bestaan uit harde mineraalrijke verdichte grond (geen echte stenen, maar redelijk harde objecten), interpreteren de onderzoekers dit gedrag als de eerste waarneming van directe percussie bij gorilla’s in het wild.

Waarnemingen van gereedschapsgebruik bij wilde gorilla’s zijn zeer zeldzaam. Bij het eten van termieten gebruiken gorilla’s meestal simpelweg hun spierkracht om de termietenheuvels van de Cubitermes termiet open te breken. Een mogelijke oorzaak voor dit nieuw geobserveerde gedrag ligt in de waarneming dat beide gorilla’s weinig succes hadden met de normale beuktechniek om termieten uit de stukken termietenheuvel te krijgen. Beide individuen namen de beslissing om twee stukken termietenheuvel te behouden, één in elke hand, na het in tweeën breken van een groter stuk termietenheuvel. Helaas voor de twee gorilla’s had de nieuwe techniek alleen niet het gewenste resultaat.

Ook al erkennen de onderzoekers dat het hier om een laag aantal waarnemingen gaat bij een klein aantal individuen (twee), deze zeldzame waarnemingen aten niettemin zien dat gorilla’s zowel de morfofunctionele manipulatievaardigheden, de sensomotorische vaardigheid als de omgevingsstimuli hebben die nodig zijn om de directe percussietechniek te gebruiken.

Bron: Masi, S., et al., 2022. Free hand hitting of stone like objects in wild gorillas. Nature, Scientific Reports. (2022) 12:11981. http://dx.doi.org/10.1038/s41598-022-15542-7

Photo credits: Masi et al., 2022 en University of Georgia